Przerost dziąseł polega zwykle na wolno postępującym, łagodnym rozroście tkanek dziąsła brzeżnego i przyczepionego oraz brodawki międzyzębowej, choć czasem – w skrajnych przypadkach – prowadzi do całkowitego przykrycia powierzchni podniebiennych, policzkowych oraz językowych zębów. Przerost dziąseł może mieć bardzo zróżnicowany charakter – wywołują go m.in. przewlekłe podrażnienia tkanek, liczne mikrourazy oraz zaburzenia hormonalne, bywa objawem towarzyszącym chorobom ogólnoustrojowym, spotykany jest także polekowy przerost dziąseł.
Przerost dziąseł – znany również jako hiperplazja, a czasem hipertrofia dziąseł – to patologiczne zmiany w obrębie jamy ustnej, polegające najczęściej na wolno postępującym, łagodnym rozroście tkanek dziąsła brzeżnego i przyczepionego oraz brodawki międzyzębowej. Mówiąc inaczej – dziąsło nienaturalnie się rozrasta, jego tkanki stają się większe i przykrywają część korony zęba. W skrajnych przypadkach bardzo zaawansowanego przerostu może dojść do całkowitego przykrycia powierzchni podniebiennych, policzkowych oraz językowych zębów.
Jeśli przerost dziąseł obejmuje do 30% wysokości korony, klasyfikuje się go jako łagodny, o ile sięga 50% wysokości korony mamy do czynienia z przerostem średniozaawansowanym, zaś jeżeli nadmiar tkanki pokrywa więcej niż połowę korony (lub jej całość) mówi się o przeroście zaawansowanym. W zależności od lokalizacji i rozległości, wyróżnia się natomiast przerost dziąsła ogniskowy, uogólniony, brodawkowaty, rozlany i izolowany.
Ze źródeł epidemiologicznych wynika, iż przerost dziąseł częściej występuje u kobiet, w zasadzie w każdym wieku, ale przeważnie między 20. a 50. rokiem życia.
Przerost dziąseł – przyczyny
Przerost dziąseł jest patologią o bardzo zróżnicowanej etiologii. Wśród możliwych przyczyn tej dolegliwości wymienia się:
• nieprawidłową higienę jamy ustnej skutkującą odkładaniem się płytki nazębnej,
• przewlekłe podrażnienia i mikrourazy tkanek, np. przez stosowanie szczoteczki z ułamanym włosiem, nieprawidłowo wykonane lub uszkodzone wypełnienia albo szkodliwe nawyki, np. obgryzanie paznokci,
• zaburzenia hormonalne, związane np. z okresem dojrzewania, ciążą albo cyklem menstruacyjnym,
• choroby układowe i ogólnoustrojowe, np. cukrzycę, białaczkę oraz nowotwory,
• przyjmowanie niektórych leków (tzw. polekowy przerost dziąseł) – chodzi głównie o fenytoinę i jej pochodne (stosowane w leczeniu padaczki), cyklosporynę A (wykorzystywaną u pacjentów po przeszczepach) oraz blokery kanałów wapniowych, takie jak nifedypina, werapamil i diltiazem (znajdujące zastosowanie w leczeniu nadciśnienia).
Warto wiedzieć, iż w literaturze opisane zostały także sporadyczne, ale jednak występujące przypadki idiopatycznego przerostu dziąseł – u pacjentów nie udało się określić konkretnej przyczyny ani rozpoznać żadnego z czynników ryzyka.
Przerost dziąseł – objawy
Najogólniej można określić, iż przerost dziąseł cechuje się miejscowym lub ogólnym nadmiernym rozrostem tkanki dziąseł. Pacjent ma wrażenie, jest dziąsło jest obrzęknięte, zmienia ono kształt, pojawia się wrażenie obniżania się dziąseł w kierunku korony zęba. Podczas szczotkowania, spożywania twardych posiłków oraz badania może występować krwawienie. Dziąsło zmienia również kolor – może być mocno czerwone, a choćby sine.
Co jednak ważne, zmiany występują jedynie w obrębie dziąsła – nie obejmują innych tkanek przyzębia, nie obserwuje się utraty kości wyrostka zębodołowego, żadnych patologii nie wykazuje także badanie RTG.
Warto pamiętać, iż z punktu widzenia histopatologicznego rozrost dziąseł nie jest stanem jednoznacznym – w poddanych badaniom tkankach stwierdza się obecność m.in. komórek olbrzymich, komórek mezenchymalnych, komórek nabłonka oraz strefy wapnienia.
Przerost dziąseł – leczenie
Każda postać przerostu dziąseł może powodować u pacjenta różne niekorzystne następstwa: zaburzenia okluzji, patologiczne migracje zębów, problemy z mową i spożywaniem pokarmów, trudności z utrzymaniem prawidłowej higieny jamy ustnej, a co za tym idzie – większe ryzyko rozwoju próchnicy i chorób przyzębia.
Niegdyś przerost dziąseł leczono poprzez całkowite wycięcie nadmiaru tkanki, a dodatkowo – w celu zapobiegania nawrotom – wykonywano ekstrakcję zęba przyległego. Było to jednak leczenie mocno inwazyjne, niedające zadawalających efektów funkcjonalnych ani estetycznych. w tej chwili leczenie polega na usunięciu zmiany i poddaniu tkanki badaniu histopatologicznemu – zabieg wykonuje się tradycyjnymi metodami chirurgicznymi lub z zastosowaniem lasera, co jest zdecydowanie mniej inwazyjne i traumatyczne dla pacjenta, związane z mniejszymi dolegliwościami bólowymi oraz niższym ryzykiem powikłań.
Oczywiście należy mieć świadomość, iż bardzo ważne jest wykrycie przyczyny przerostu dziąseł, tak aby wprowadzić odpowiednie leczenie choroby ogólnoustrojowej, ewentualnie zmodyfikować przyjmowane przez pacjenta leki. Zarówno w profilaktyce, leczeniu, jak i zapobieganiu nawrotom przerostu dziąseł kluczowa jest także prawidłowa higiena jamy ustnej.
